Αθανάσιος Εφεξής, "Εκών καλός"

ΠΑΡ' ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

Όλοι μαζί οι τόσο μόνοι,
όλοι δε λεν' αυτό που είναι,
τι θα 'θελαν να ζουν
αυτό νομίζουν,
πες πες
και πίστεψαν
στιγμή που δεν υπήρχε.

Όλοι ζητούν
ό,τι δε θέλουν,
κι αν ζεις μαζί
ποτέ σου δεν υπήρχες,
κι αν πεις γιατί
κρασί γιατί δεν πίνεις,
πριν δουν εσένα λάτρεψαν,
που εκεί ήσουν
κι ας μην ήρθες.


Η ΠΛΑΝΗ

Μυρίζανε παλιά τα τρόφιμα
τα φρούτα μοσχοβόλαγαν
είχαν και σκουληκάκια
όμορφα, χαριτωμένα.
Τώρα γυαλίζουν όλα
κι από νερά γεμάτα μόνο.

Μυρίζανε παλιά τα ρούχα μας
αυτά τ' αστεία, τ' άσχημα
σαν από άλλο κόσμο που ήρθαμε.
Τώρα καπνιά και βρόμα.
Τώρα πια πότισαν σαν από μέσα.

Κι αυτοί που σπείραν πάνω μας
λέξεις δικές τους δανεικές
να μας βαφτίσουν πάλι επιθυμούν
κι άλλα φαγιά και ρούχα να μας δώσουν
αυτά που να λατρέψουμε.

Κι όσοι μας μάθαν
με το ένα πόδι να σκορπάμε
κι αυτοί που απόδειξη μας δώσαν
για δυο αγάπες προσφορά σε μια
τι θέλουν πάλι να μας πουν;

Μα δε γερνούν ποτέ αυτοί;
Πάντα μπροστά μας ίδιοι;
Μ' ίδιες της κεφαλής τις τρίχες τους
τα χέρια τα μακρά, τα ορθάνοιχτα.
Μα τ' όριο ποιος είπε πού να βάλουν
στου χρυσαφένιου αέρα την αιώνια πλάτη.

Και τώρα ποιον;
Ποιον νου ξανά ηθοποιούν;
________________________________________

[Ένα κριτικό μου κείμενο που δημοσιεύτηκε στο Φρέαρ στις 23/05/2014]

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΦΕΞΗΣ, ΕΚΩΝ ΚΑΛΟΣ, ΕΚΔ. ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΑΘΗΝΑ 2014.

 (…) Τριπρόσωπε Ιανέ

στου κάμπου το πέλαγο

τσιμέντο κάμεις την οργή (Όρκος, σ. 23)

____________________________________

(…)δυο κύτταρα χιονιού

άνθρωπο πάλι χτίζουν (Μετάνοια, σ 22)

Η ποίηση του Αθανάσιου Εφεξή μοιάζει με πύλη στη μέση μιας αβύσσου, επάνω στην οποία απεικονίζεται ο Ιανός, θεός /σύμβολο της έναρξης, της μετάβασης, της αλλαγής. Μια πύλη ανέλπιστη σε ένα μονοπάτι που δεν έχεις επιλέξει, που ορθώνεται εμπρός σου και δεν έχεις τη νηφάλια δυνατότητα να διαλέξεις αν θα την διαβείς ή όχι. Όμως, σχεδόν διαισθητικά, από παρόρμηση ή απλή περιέργεια, από έντονη ξαφνική συγκίνηση αποφασίζεις να διανύσεις το μήκος της, να στεγαστείς από το πλάτος και το ύψος της να κρυφτείς για λίγο κάτω από τούτη την αψίδα, έως ότου ανακαλύψεις πάλι πως στην άλλη όχθη, στην έξοδο, ανοίγονται ενδεχομένως κι άλλοι δρόμοι, μεταξύ τους αποκλίνοντες.

Από το σημείο ετούτο ακριβώς εκκινεί η ποιητική συλλογή με τίτλο που διέπεται από σαφήνεια και μοιάζει αποφασιστικός με την έννοια του κρίσιμου: Εκών καλός. Αποφασιστικότητα  που απορρέει απ’ το αρχαίο «φημί», η ρίζα του οποίου εμφανίζει δυο διαφορετικές σημασίες: από τη μία σημαίνει λάμπω, εμπεριέχοντας μέσα του το φάος, δηλαδή το φως, και από την άλλη λέω, δηλώνω, δηλαδή φέρνω στο φως. Τι θέλω να πω: τα 31 τον αριθμό ποιήματα ως σώμα περιστρέφονται, κατά την γνώμη μου, γύρω από δυο άξονες. Από τη μία, η έννοια της λήψης μιας εξ ανάγκης ή αναγκαίας απόφασης και από την άλλη, το φώς σε εναλλαγή με το απαραίτητο σκοτάδι και ό,τι αυτά τα δυο επιφέρουν μέσα από την αδιαμφισβήτητη, την ακραιφνή τους αντίθεση.

Ωστόσο, δεν πρέπει να αναρωτηθούμε ούτε λεπτό αν πρόκειται για ποίηση σκοτεινή, απροσπέλαστη, κι ας απλώνεται ενίοτε με τρόπο κατανυκτικό, μυσταγωγικό. Ήδη από τον τίτλο, είναι εμφανής η διάθεση του ποιητή να συνταχθεί με τη μεριά του φωτός, της διαύγειας. Τότε γιατί; Γιατί αυτός ο πρόδηλος διχασμός ανάμεσα στο καλό και το κακό, ποίημα το ποίημα; Αφού εξαρχής γνωστοποιείται τόσο η ποιητική όσο και η ανθρώπινη πρόθεση κι αποσαφηνίζεται ακόμη πληρέστερα στο τελευταίο ποίημα της συλλογής με τίτλο Τα πάθη: Να μην αφήνεις/να σου μιλά/ο εαυτός σου.//Να του μιλάς εσύ.//Κι αν σου αντιμιλά/να τον μαλώνεις. 

Οι συνεχείς εναλλαγές του καλού με τον κακό εαυτό, του ηθικού με το μη ηθικό αποκρυσταλλώνονται επιτυχώς στο προσωποποιημένο ποιείν, την ποίηση την ίδια, στην οποία ο γράφων χαρίζει σε β’ενικό τους ακόλουθους στίχους: Ποιείν, ω εσύ./Εσύ και κάθε εσύ εποίησες/από του μηδενός το μηδέν./Κι αν κάποιοι κάποτε ταυτίστηκαν/σου έδωσαν να φάς τροφή ανήθικα παιδευτική (Διπολική διαταραχή, σ. 34). Η ποίηση, η μήτρα των τεχνών, κατά το ἐν ἀρχῆ ἦν ὁ λόγος, στέκεται αγέρωχη, άτρωτη και αδιάτρητη ενώνοντας και εμπεριέχοντας-σαν να αγαπά- τα ζεύγη όλα των αντιθέτων. Το εσύ του ενός και το εσύ του άλλου. Τη λάμψη και τη στάχτη της. Το καλό, η έννοια του οποίου θα ήταν αδύνατο να υπάρξει και να βιωθεί χωρίς το αντίθετό της και το κακό. Συνεπώς δεν μπορούμε να μιλάμε για «ισότητα», για μια και μόνη αλήθεια με κοινοβιακό χαρακτήρα. Σε όλους μας είναι γνωστό πως κανένας δεν διαθέτει μονάχα μια πλευρά, φωτεινή ή σκοτεινή. Καθένας όμως από εμάς μπορεί κάποια πεφωτισμένη στιγμή, κατά τη διάρκεια της ζήσης του να επιλέξει να είναι καλός, αλλά, σύμφωνα με τον ποιητή στο προλογικό του σημείωμα, «ουδείς εκών κακός».   

Ο ποιητής, δεν προσπερνά την μεταβατική πύλη. Αποφασίζει να την διαβεί, να κοντοσταθεί ενίοτε, να θαυμάσει, να απορήσει, να κλάψει, να αποδεχτεί εν τέλει. Δεν έχει τη δυνατότητα να κρυφτεί πίσω από τα πελώρια ανοίγματά της. Καθίσταται μικρός, αδύναμος μπροστά στα ύψη και, την ίδια στιγμή, υψώνεται αποκαλυπτικός, δωρίζοντας στον αναγνώστη του την πιο καίρια διαπίστωση ξεδιπλωμένη σε μερικούς από τους ομορφότερους στίχους της συλλογής: Σκιά δεν είσαι εσύ/από το σκότος γεννημένη/μα του φωτός απόχρωση, παιδί/που απ’ τον πατέρα ήλιο κρύβεσαι/ξοπίσω μου να έρπεις σαν ντροπή (Εξομολόγηση, σ. 15).

Με τον τρόπο αυτό, δεν διστάζει να αποδεχτεί και να αγκαλιάσει αυτό που δεν φαίνεται, αλλά υπάρχει κι αναμένει υπομονετικά να φανερωθεί. Γιατί καμιά σκιά δεν απορρέει απ’ το σκοτάδι, μα από τα παιχνιδίσματα ακόμα και του πιο αδρού φωτός. Από το τίποτα, από το πιο ευτελές υλικό, ακόμα κι από δυο νιφάδες χιονιού, όχι μόνο χτίζεται οίκος, μα άνθρωπος. Άνθρωπος χτίζεται. Με όλες μαζί τις ιδιαίτερες, οικόσιτες σκιές του.

Χαρά Ναούμ

20.05.2014

_______________________________________

Σας περιμένουμε στην παρουσίαση της πρώτης ποιητικής συλλογής του

Αθανάσιου Εφεξή(ς) στις 12/06.

Για την εκδήλωση μπορείτε να ενημερωθείτε και από εδώ